-

 

NPS JazzTROS SESJUN

wordt donateur van jazzmasters

Nederlands Jazz Archief

Bert Jansma interview met Dick de Graaf
 
Bert JansmaBert Jansma
.

Dick de Graaf

'Jazz is de meest gastvrije muziek'

Schubert voor jazz kwintet

door Bert Jansma

Schubert als jazz? Je ziet de gefronsde wenkbrauwen al. 'Tuttuttut' roepen de rekkelijken. 'Heiligschennis', roepen de preciezen. Niet besteed aan tenorsaxofonist Dick de Graaf. Hij dook in Schubert Unvollendete, in diens Winterreise-liedercyclus en in 'Der Tod und das Mädchen'. Haalde er thema's uit, volgde Schuberts lijnen en maakte er jazz van voor zijn kwintet. Met cello, dat wel. De cd is onderweg, North Sea Jazz heeft de Nederlandse première.

Dick de Graaf heeft voor hetere vuren gestaan. In zijn carrière van 23 jaar was hij ook te vinden in Burkina Faso, in Mali, in Senegal. Hij speelde met een Afrikaanse kora-speler, met een Turkse sas-musicus en nèt nog met een Tunesische oud-speler. Kreeg een uitnodiging van de universiteit van Illinois of hij er een muziek-project van de overleden saxofonist Bob Berg wilde overnemen. "Het is bij mij hollen of stilstaan", zegt Dick de Graaf. "En je moet een beetje geluk hebben. Ik kom nu voor de vierde keer in Amerika, een middelbare heer al, maar die mensen horen iets bijzonders in me. Ze horen een ouderwets, groot geluid, maar ze herkennen ook mijn eigen benadering van de be-bop. 'Je zit in onze traditie', zeggen ze daar, 'al benader je het op een andere manier'."

Dick de Graaf zweert bij die eigen manier. Qua muziek, qua opstelling in de jazzwereld. Geen subsidie, vinden de hoge heren me niet goed genoeg, niemand die iets voor me regelt, dan zélf maar, is zijn houding. Gesterkt door die vier sterren-recensie die er over hem in het Amerikaanse jazzblad Down Beat-verscheen en de volle zalen die hij in buitenland (Indonesië niet zo lang geleden) trok. Hij pakte 't zelf aan, keek over de grenzen en geeft nu vaak workshops in Duitsland en speelt veel veel in Zwitserland. "De wereld is groot", zegt De Graaf, "en het mooie van jazz is dat je overal mensen tegenkomt met wie je onmiddellijk kan samenspelen. Daarom heb ik niet het pad gekozen van de heel exclusieve muziek die je alleen met een stelletje getrouwen kan uitvoeren".

Dat eerste telefoontje over Afrika kwam overigens wel als een complete verrassing. "Ik dacht dat het een 1 april-grap was: Of ik zin had om met mijn kwartetje in Ouagadougou te spelen. Ik had die naam nog nooit gehóórd. Het was er betoverend. We hebben workshops gedaan in een school in Bamako en ik heb nog een rapportje gemaakt voor een cultureel fonds voor West-Afrika: wat Nederland voor steun aan die opleiding daar kon geven. Uiteindelijk vond 't bestuur het belangrijker om van het geld een waterpomp te kopen. Begrijpelijk. Ik heb toch nog een kleiner project kunnen waarmaken en veel muziekinstrumenten naar Afrika verscheept".

Het begon voor Dick de Graaf met een studie Nederlands in Utrecht. Hij verruilde studie voor conservatorium, terwijl hij bijna klaar was, op één tentamen na. "Ik heb 't eerste jaar conservatorium nog wel gecombineerd met het schrijven van een scriptie Nederlands. Ik ben nog assistent geweest aan de universiteit voor taalbeheersing. Maar ik was helemaal 'into the music', ik kon niet meer". Kortgeleden werd hij weer met dat taal-verleden geconfronteerd. Via een een bureau dat bedrijfstrainingen doet. "Of ik een lezing wilde geven over de ideale manager. Iemand die kan delegeren en die zich laat inspireren door zijn omgeving. Toen heb ik dingen laten horen van Miles Davis. Parallellen getrokken tussen diens muzikale beslissingen en die van een manager. Dat ging er in als koek".

Het muzikantenbestaan noemt hij 'een loterij', hij heeft leren accepteren dat jazz weinig zichtbaar is in de media, behalve dan rond het North Sea Jazz festival. "Ik ben zelf jazz gaan waarderen door de radio. Elke dinsdag, bijna klaar met m'n huiswerk, Jazz & Blues van Michiel de Ruyter en Aad Bos. Kikken. Sesjun, dat werd hemelsbreed vijf kilometer van ons huis vandaan, in Laren opgenomen. Dus hup, op je fietsje over de hei. Ben Webster, Dexter Gordon, al die groten, ik wentelde me erin".

Jazz, vindt De Graaf, is de meest gastvrije muziek die er is. "Een mix van de 'roots' met alles". Die openheid bracht hem uiteindelijk ook bij Schubert. "Ik heb Strawinsky, Bartok, maar ook de strijkwartetten en kwintetten van Schubert in de buurt van de cd-speler liggen. Toen kwam uit Basel het bericht dat daar een festival werd gehouden: 'Schubert Unvollendet-Vollendet'. De jazzclub deed er ook aan mee. Ze kenden daar mijn projecten met de muziek van Jimi Hendrix, Steve Wonder en Sting en vroegen me of ik over thema's van Franz Schubert wilde komen improviseren. Nou ben ik niet zo'n 'instant composing'-figuur, meer componist-arrangeur. Maar dat werk voor strijkers kan ik wel zíngen, dus het lag voor de hand er iets mee te doen. Ik ben gaan luisteren naar grote klassieke namen, maar het was Herman van Veens versie van Schubert-liederen die me inspireerde. Gevoelig, niet zo belcanto, daardoor ging 't voor mij meer leven". Het werden eigen stukken, 'Fade in fade out' gebaseerd op 'Der Tod und das Mädchen'. 'Stretch' en 'Dutch skies' met thematiek uit de Onvoltooide, 'Shaking hands', een doorwerking van het Strijkkwintet in C: "Met een jazzgroove, met respect voor het origineel, maar toch warmbloedig swingend". En wat vonden de minnaars van klassiek daar van? De Graaf: "Ik zag in het keurige Zwitserland zelfs een aantal heren herkennend mee zitten knikken".

MARISZAAL

Dick de Graaf: Schubert impressions for jazz quintet.

Vrijdag 11 juli (21.30)



 

 

René Laanen © 1998 - 2003 - Author/Webmaster -